Organizacja wypoczynku dla dzieci i młodzieży

Zbliża się gorący okres wakacji, który nieodłącznie wiąże się z wyjazdami naszych podopiecznych. Na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej można znaleźć informacje, które pomogą nam sprawnie taki czas wypoczynku zorganizować.

W jakim terminie należy zarejestrować wypoczynek?

Zgłoszenie wypoczynku powinno zostać zarejestrowane w bazie wypoczynku i przesłane kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania organizatora w terminach:

– najpóźniej na 21 dni przed terminem rozpoczęcia wypoczynku,

– najpóźniej na 14 dni przed terminem rozpoczęcia półkolonii lub wypoczynku za granicą,

– najpóźniej na 7 dni przed terminem rozpoczęcia wypoczynku, ale TYLKO w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi (np. konieczność organizowania działań adresowanych do dzieci i młodzieży w związku z negatywnymi skutkami wystąpienia klęsk żywiołowych, organizowania wypoczynku  ze środków publicznych na organizację wypoczynku lub dofinansowanie dla uczestników z rodzin o niskim statusie ekonomicznym). Każdy z turnusów musi być zarejestrowany jako osobne zgłoszenie. W przypadku zgłoszenia wypoczynku w formie papierowej będącej wydrukiem wypełnionego formularza elektronicznego zamieszczonego w bazie wypoczynku – decyduje data stempla pocztowego nadania tego wydruku.

Na czym polega zgłoszenie wypoczynku?

Organizator wypoczynku zgłasza wypoczynek przez system teleinformatyczny w bazie wypoczynku, korzystając z formularzy zamieszczonych na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki. Po wprowadzeniu danych przez organizatora wypoczynku i jego zatwierdzeniu lub podpisaniu uwierzytelnionym podpisem, system (automatycznie) przekierowuje formularz zgłoszenia do kuratora oświaty, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania organizatora wypoczynku. Sprawdzić, czy wypoczynek został zarejestrowany można zarówno w bazie wypoczynku wpisując dane (np. nazwę organizatora, miejscowość wypoczynku, datę jak również w kuratorium oświaty, w którym dokonano zgłoszenia wypoczynku.

Jak można otrzymać zaświadczenie o zgłoszonym wypoczynku dzieci i młodzieży?

System bazy wypoczynku przewiduje dla organizatora możliwość samodzielnego wydruku potwierdzającego zgłoszenie wypoczynku w bazie wypoczynku.

Czy zgłoszeniu podlega wypoczynek w miejscu zamieszkania taki jak: lato w mieście, półkolonie, zima w mieście, itp.?

TAK. Każdy wypoczynek trwający nieprzerwanie co najmniej 2 dni (z noclegiem lub bez noclegu), organizowany w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą, w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku podlega zgłoszeniu do kuratora oświaty. Organizator wypoczynku, który odbywa się w miejscu zamieszkania dzieci i młodzieży w formach takich jak lato w mieście, zima w mieście, albo półkolonie – powinni zarejestrować wypoczynek wybierając formularz: Zgłoszenia dla półkolonii.  Jedynie szkoły i placówki nie muszą zgłaszać w bazie wypoczynku organizowanego do 3 dni.

Czy zgłoszeniu, jako wypoczynek podlega wakacyjny wyjazd trwający jeden dzień?

NIE. Wyjazd na 1 dzień nie podlega zgłoszeniu w bazie wypoczynku. Organizatorzy mają obowiązek zgłoszenia w bazie wypoczynku, w tym wakacyjnego wyjazdu, trwającego nieprzerwanie co najmniej 2 dni (z noclegiem lub bez noclegu), wybierając odpowiedni rodzaj formularza.

Kto składa oświadczenie, że organizuje wypoczynek w celu niezarobkowym i nie podlega obowiązkowi wpisu do rejestru organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych?

Oświadczenie to składa każdy organizator wypoczynku, który nie jest przedsiębiorcą turystycznym wpisanym do rejestru organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych, o którym mowa w art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (Dz. U. z 2022 r. poz.511, z późn. zm.).

W jaki sposób powinna być zorganizowana opieka medyczna dla uczestników wypoczynku?

Nie ma aktu prawnego regulującego kwestie konkretnego sposobu organizacji opieki medycznej w ramach wypoczynku, która powinna zostać zapewniona jego uczestnikom. Każdy organizator wypoczynku dzieci i młodzieży ma obowiązek zapewnienia dostępu do opieki medycznej:

• w ramach świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (organizator powinien znać dane teleadresowe, godziny przyjęć oraz zakres świadczeń opieki zdrowotnej właściwego świadczeniodawcy)
• lub na podstawie umowy zawartej z lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem medycznym.

W przypadku obozów pod namiotami, obozów wędrownych z dala od ośrodków zdrowia, należy zapoznać się z Instrukcją Głównego Inspektora Sanitarnego z maja 2020 r. w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych dla stacjonarnych obozów pod namiotami (Rozdział VII § 36).

Jakie przepisy regulują prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych?

Uczestnicy wypoczynku mają prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.), co do zasady obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają uczniowie w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. 

Czy wychowawca wypoczynku może podawać leki uczestnikowi wypoczynku?

Osoby nieposiadające uprawnień do sprawowania opieki medycznej, mogą podać dziecku leki wyłącznie na prośbę i za zgodą rodziców – w innym przypadku osoby nie mają takich uprawnień. 

Czy jest obowiązek posiadania badań sanitarno – epidemiologicznych (książeczka sanepidu)?

Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, przekazał w tej sprawie poniższą opinię.

Kierowanie pracowników oraz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno­prawnych na badania sanitarno-epidemiologiczne jest uregulowane ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1657, z późn. zm.). Badania sanitarno-epidemiologiczne mają na celu zapewnienie ochrony zdrowia, nie pracownika, lecz osób trzecich (w tym przypadku podopiecznych), które mogą ulec zakażeniu w wyniku kontaktu z zakażonym pracownikiem wykonującym prace, przy których istnieje możliwość przeniesienia czynnika zakaźnego. Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych, zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy, powinny być wykonane u wszystkich osób podejmujących lub wykonujących prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, a więc także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno-prawnych. Wyżej wymienione okoliczności mogą zachodzić również w przypadku pracowników podmiotów prowadzących działalność wychowawczą, w przypadku prac związanych z ciągłym kontaktem z ludźmi stwarzających zagrożenie przeniesienia drogą oddechową na inne osoby. Odrębną grupę stanowią natomiast osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z ryzykiem przeniesienia zakażenia drogą pokarmową (osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z przygotowywaniem, wydawaniem i podawaniem podopiecznym posiłków w związku z istniejącym zagrożeniem przeniesienia drogą pokarmową zakażenia na inne osoby). Badania u ww. osób, zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wykonywane są na podstawie skierowania przez pracodawcę albo zlecającego wykonanie pracy. 

Jakie sankcje karne przewidziane są za organizację wypoczynku, pomimo braku umieszczenia zgłoszenia w bazie wypoczynku?

Karze grzywny (zgodnie z art. 96a ustawy o systemie oświaty) podlega organizator wypoczynku, który: – nie zgłosił wypoczynku kuratorowi oświaty, a organizuje wypoczynek

– wysłał zgłoszenie, ale nie zostało zaakceptowane przez kuratora oświaty i w konsekwencji nie zostało umieszczone w bazie wypoczynku, a organizuje wypoczynek,

– nie dopełnił obowiązku poinformowania kuratora oświaty o zmianach okoliczności objętych zgłoszeniem wypoczynku, o których mowa w art. 92d ust. 3 pkt 2 lit. b i c oraz pkt 5 ustawy, czyli nie poinformował o zmianie terminu wypoczynku, zmianie adresu wypoczynku, miejsca lokalizacji wypoczynku lub trasy wypoczynku, z podaniem nazwy kraju – w przypadku wypoczynku organizowanego za granicą, nie poinformował o zmianie osób z kadry wypoczynku i ich kwalifikacji.

Czy w związku ze zmianami przepisów rozporządzenia w sprawie wypoczynku dla dzieci i młodzieży wydane dotychczas zaświadczenia o ukończeniu kursów na kierownika wypoczynku oraz na wychowawcę wypoczynku zachowują ważność?

TAK. Zaświadczenia o ukończeniu kursów na kierownika wypoczynku lub kursu na wychowawcę wypoczynku zachowują ważność, a osoby, które je ukończyły spełniają warunek ukończenia odpowiednio kursu na kierownika wypoczynku lub na wychowawcę wypoczynku. 

Czy nauczyciel akademicki może być wychowawcą wypoczynku bez zaświadczenia o ukończeniu kursu?

NIE. Obowiązek ukończenia kursu na wychowawcę wypoczynku nie obejmuje:

• nauczycieli
• osób pracujących z dziećmi w placówkach wsparcia dziennego lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych, które posiadają wykształcenie określone w art. 26 ust. 1 pkt 1 lit. a lub w art. 98 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
• instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo w stopniu równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.Przy czym za „nauczyciela” uznać należy osobę posiadającą wymagane kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku nauczyciela, a więc zarówno emerytowanego nauczyciela, jak i absolwenta szkoły wyższej, który uzyskał kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku nauczyciela w szkole lub placówce oświatowej. Tylko w przypadku jeżeli nauczyciel akademicki posiada ww. kwalifikacje, może nie posiadać zaświadczenia o ukończeniu kursu na wychowawcę wypoczynku.   

Jakie kwalifikacje są niezbędne do kierowania wypoczynkiem?

Kierownikiem wypoczynku może być osoba, która:

• nie była karana (składa oświadczenie lub informację z KRK)
• ukończyła 18 lat
• posiada co najmniej wykształcenie średnie
• ukończyła kurs na kierownika wypoczynku
• posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań dydaktyczno-wychowawczych lub opiekuńczo-wychowawczych, uzyskanych w okresie ostatnich 15 lat.

Wyjątki od powyższej zasady:

• co najmniej średnie wykształcenie – nie dotyczy instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo w stopniu równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, pełniących funkcję kierownika wypoczynku w formach wypoczynku organizowanych przez organizacje harcerskie.
• kurs na kierownika wypoczynku – nie dotyczy osób zajmujących stanowiska kierownicze w szkołach i placówkach oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej podharcmistrza lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.
• doświadczenie – nie dotyczy nauczycieli oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej podharcmistrza lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Jakie kwalifikacje są niezbędne do pełnienia funkcji wychowawcy wypoczynku?

Wychowawcą wypoczynku może być osoba, która:

• nie była karana (składa oświadczenie lub informację z KRK)
• ukończyła 18 lat
• posiada co najmniej wykształcenie średnie
• ukończyła kurs na wychowawcę wypoczynku;

Wyjątki od powyższej zasady:

• co najmniej średnie wykształcenie – nie dotyczy instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo w stopniu równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, pełniących funkcję wychowawcy wypoczynku w formach wypoczynku organizowanych przez organizacje harcerskie.
• kurs na wychowawcę wypoczynku – nie dotyczy nauczycieli, osób pracujących z dziećmi w placówkach wsparcia dziennego lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych, które posiadają wykształcenie określone w art. 26 ust. 1 pkt 1 lit. a lub w art. 98 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w Rzeczypospolitej Polskiej albo w stopniu równoważnym nadanym w organizacji harcerskiej funkcjonującej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz osób, które uzyskały tytuł trenera i instruktora sportu na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2014 r. poz. 715 oraz z 2015 r. poz. 1321), w brzmieniu obowiązującym przed dniem 23 sierpnia 2013 r. oraz do 31 sierpnia 2017 r. przodowników turystyki kwalifikowanej oraz instruktorów Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Jak długo organizator powinien przechowywać dokumentację dotyczącą zgłoszenia wypoczynku i dokumentację wypoczynku, np. kopie dokumentów poświadczających niekaralność i kwalifikacje kadry (wychowawców, kierownika, innych zatrudnionych specjalistów)?

Organizator wypoczynku przechowuje dokumentację dotyczącą zgłoszenia wypoczynku i dokumentację wypoczynku, w tym kopie dokumentów poświadczających niekaralność i kwalifikacje zatrudnianej kadry – przez 5 lat, od dnia usunięcia zgłoszenia z bazy wypoczynku (art. 92h ust. 4 ustawy o systemie oświaty).

Czy kierownik wypoczynku może być jednocześnie wychowawcą grupy uczestników wypoczynku?

NIE. Zgodnie z § 5 ust. 3 rozporządzenia, obowiązków kierownika wypoczynku nie łączy się z obowiązkami wychowawcy wypoczynku. Każda z tych osób ma wyznaczony własny zakres obowiązków i związany z nim zakres odpowiedzialności. Niełączenie tych funkcji jest ściśle związane z obowiązkiem zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom wypoczynku.

Czy wypoczynek organizowany podczas ferii świątecznych też podlega zgłoszeniu?

TAK. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, art. 92a. ust. 1. w czasie wolnym od zajęć szkolnych, może być organizowany wypoczynek dla dzieci i młodzieży w celach rekreacyjnych lub regeneracji sił fizycznych i psychicznych, połączony ze szkoleniem lub pogłębianiem wiedzy, rozwijaniem zainteresowań, uzdolnień lub kompetencji społecznych dzieci i młodzieży, trwający nieprzerwanie co najmniej 2 dni, w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą, w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku.  Przepisom ustawy nie podlega wypoczynek organizowany dla dzieci własnych lub dzieci znajomych przez rodzinę lub osoby znane rodzicom osobiście. Przez rodzinę, należy rozumieć osoby spokrewnione albo osoby niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. 

Jakie upoważnienie powinien posiadać pracownik kuratorium oświaty, aby dokonać kontroli wypoczynku?

Kurator oświaty zawiadamia organizatora wypoczynku o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Nie zawiadamia się o zamiarze przeprowadzenia kontroli, w przypadku gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem zdrowia lub życia uczestników wypoczynku, jest wynikiem wcześniej przeprowadzonej kontroli lub następuje z powodu otrzymanych skarg. Kontrolę przeprowadzają osoba lub osoby wyznaczone przez kuratora oświaty, na podstawie okazanego imiennego upoważnienia wydanego przez kuratora oświaty i po okazaniu legitymacji służbowej.

Czy kierownik i wychowawca wypoczynku powinien posiadać informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności?

TAK. W czasie wypoczynku organizowanego dla dzieci i młodzieży wychowawcą lub kierownikiem nie może być osoba karana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę małoletniego, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego, przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece, z wyjątkiem przestępstwa określonego w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.), przestępstwo określone w rozdziale 7 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2020 r. poz. 2050, z późn. zm.) albo osoba wobec, której orzeczono zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. W celu potwierdzenia ww. warunku, kandydat na wychowawcę lub kierownika wypoczynku jest obowiązany przedstawić organizatorowi wypoczynku dzieci i młodzieży informację z Krajowego Rejestru Karnego. Informacja ta zachowuje ważność przez okres 12 miesięcy od dnia jej wydania. Należy zwrócić uwagę czy w trakcie wypoczynku informacja nie traci ważności. Kandydat na wychowawcę lub kierownika wypoczynku, który jednocześnie jest zatrudniony na podstawie przepisów, które zawierają warunek niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie, składa w formie pisemnej oświadczenie o niekaralności za przestępstwa, o których mowa powyżej. Oświadczenie powinno być aktualne, tj. dotyczyć wypoczynku, na który zostało złożone.

Ważne: Organizator wypoczynku nie przekazuje kierownikowi wypoczynku informacji i oświadczeń (ani ich kopii) kadry wypoczynku o niekaralności. Kopie tych dokumentów pozostają u organizatora, mogą być udostępnione do wglądu osobom kontrolującym w siedzibie organizatora wypoczynku lub udostępnione na żądanie w trakcie kontroli lub po zakończeniu wypoczynku.  Organizator zgłaszając wypoczynek oświadcza (w formularzu zgłoszenia wypoczynku własnym podpisem), że posiada kopie dokumentów o poświadczających niekaralność kierownika wypoczynku i wychowawców wypoczynku.

Ile kosztuje uzyskanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności?

Za uzyskanie informacji o niekaralności osoby, w wersji papierowej – należy uiścić opłatę w wysokości 30 zł, za informację w wersji elektronicznej  – 20 zł.